Cách phòng ngừa bại liệt ở trẻ em

Bệnh bại liệt (Poliomyelitis), mã A80, để lại di chứng nghiêm trọng và lây lan nhanh chóng. Thuộc nhóm A trong Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine. Do virus Polio thuộc chi Enterovirus, bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa và có thể bùng phát dịch. Thời gian ủ bệnh từ 3-35 ngày, trung bình 7-14 ngày, chủ yếu ở trẻ 3 tuổi. Virus Polio tồn tại tốt trong môi trường, sống được 2 tuần trong nước ở nhiệt độ thường và khó bị tiêu diệt bởi chlore thông thường.

Ở nhiệt độ 56°C, virus Polio chết sau 30 phút, và nhiệt độ cao làm chúng chết nhanh hơn. Virus xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa do tay bẩn hoặc thức ăn nhiễm bệnh. Sau khi vào, chúng định cư tại hạch bạch huyết và xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, gây tổn thương tế bào thần kinh vận động. Virus Polio có nhiều typ huyết thanh và phát triển tốt trên dòng tế bào thận khỉ trong phòng thí nghiệm. Dưới kính hiển vi điện tử, virus có hình dạng khối cầu, không có vỏ, đường kính khoảng 27 nm, với cấu trúc gồm protein capsid bao bọc ARN. Hậu quả của virus là tình trạng liệt mềm tứ chi do tổn thương tế bào thần kinh.

Tình trạng liệt do bại liệt không hồi phục khi các tế bào thần kinh vận động bị tổn thương, dẫn đến mất hoặc hạn chế vận động suốt đời. Triệu chứng của bệnh thay đổi tùy theo mức độ tổn thương, bao gồm các thể bệnh như sau:

• Thể liệt mềm cấp tính: Chán ăn, sốt, nhức đầu, buồn nôn, đau cơ, mất dần vận động, có thể gây liệt không đối xứng và suy hô hấp nặng, dẫn đến tử vong.

• Thể viêm màng não: Triệu chứng gồm sốt, nhức đầu, đau cơ và cứng gáy.

• Thể nhẹ: Sốt, khó ngủ, nhức đầu, buồn nôn, có thể hồi phục trong vài ngày, nhưng có nguy cơ chuyển thành thể nặng.

• Thể ẩn: Thể này thường gặp với triệu chứng không rõ ràng.

Các trường hợp nghi ngờ cần nuôi cấy và phân lập virus để xác định. Một số bệnh lý có thể gây nhầm lẫn chẩn đoán như: liệt do viêm dây thần kinh sau tiêm ở trẻ nhỏ, yếu liệt do chấn thương, viêm màng não do virus Coxsackie, Echo, EV7, và hội chứng Guillain Barré. Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh do virus, nên bệnh nhân cần được bất động và điều trị hỗ trợ, tăng cường dinh dưỡng và phục hồi chức năng sau khi khỏi bệnh. Người chăm sóc cần vệ sinh sạch sẽ và tiêm vaccine nếu chưa có miễn dịch. Về lâu dài, người từng mắc bại liệt có thể gặp hội chứng sau bại liệt.

Các hoạt động sống sẽ ngày càng khó khăn, do đó cần sự quan tâm từ người thân và chuyên gia chăm sóc. Việc phòng bệnh nên chú trọng đến vệ sinh cá nhân, sử dụng nước và thực phẩm sạch, cùng với phương châm ăn chín, uống sôi. Bệnh bại liệt có thể phòng tránh bằng vaccine OPV (vaccine bại liệt đường uống, hay vaccine Sabin). Tất cả trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nên được uống vaccine này để phòng bệnh.